آیا آب دهان می‌تواند باعث انتقال عفونت در رابطه جنسی شود؟
آب دهان به طور طبیعی حاوی میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها است که در برخی شرایط می‌توانند بیماری‌ها را منتقل کنند. در روابط جنسی، به‌ویژه هنگام تماس دهانی، این موضوع می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. این مقاله به بررسی احتمال انتقال عفونت از طریق آب دهان در روابط جنسی، انواع بیماری‌های مرتبط، راه‌های پیشگیری و درمان می‌پردازد
بیماری‌های قابل انتقال از طریق آب دهان
تبخال (هرپس سیمپلکس): ویروس هرپس سیمپلکس در دو نوع HSV-1 و HSV-2 وجود دارد که اولی بیشتر با تبخال دهانی و دومی با تبخال تناسلی مرتبط است. این بیماری از طریق تماس مستقیم آب دهان با ناحیه تناسلی یا دهان در حین رابطه جنسی دهانی منتقل می‌شود. علائم آن شامل تاول‌های دردناک، خارش و سوزش در ناحیه دهان یا اندام تناسلی است و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، بیش از 3.7 میلیارد نفر در جهان به HSV-1 مبتلا هستند. وجود زخم یا بریدگی در دهان یا ناحیه تناسلی احتمال انتقال را افزایش می‌دهد.
سیتومگالوویروس (CMV): سیتومگالوویروس یک ویروس از خانواده هرپس است که اغلب بدون علامت باقی می‌ماند، اما می‌تواند از طریق بزاق در بوسیدن عمیق یا رابطه جنسی دهانی منتقل شود. در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، این بیماری ممکن است باعث تب، خستگی و درد عضلانی شود. سیتومگالوویروس برای زنان باردار خطرناک است، زیرا می‌تواند به جنین آسیب برساند و عوارضی مانند نقص مادرزادی ایجاد کند. تماس طولانی‌مدت با بزاق خطر انتقال را بالا می‌برد.
مونونوکلئوز عفونی (بیماری بوسه): مونونوکلئوز عفونی که به بیماری بوسه نیز معروف است، توسط ویروس اپشتین-بار (EBV) ایجاد می‌شود و از طریق بزاق در بوسیدن یا رابطه جنسی دهانی منتقل می‌گردد. این بیماری به‌ویژه در جوانان شایع است و علائمی مانند تب، گلودرد شدید، خستگی مفرط و تورم غدد لنفاوی دارد. انتقال آن در تماس‌های نزدیک و طولانی‌مدت بیشتر اتفاق می‌افتد و استراحت و هیدراتاسیون در بهبود آن نقش دارند.
هپاتیت B: هپاتیت B یک بیماری ویروسی است که عمدتاً کبد را درگیر می‌کند و می‌تواند از طریق بزاق، به‌ویژه در صورت وجود زخم یا خونریزی لثه، در رابطه جنسی دهانی یا بوسیدن منتقل شود. علائم آن شامل خستگی، زردی پوست، درد شکمی و حالت تهوع است. این بیماری قابل پیشگیری با واکسن است و افرادی که در معرض تماس با بزاق شریک بیمار هستند، باید احتیاط کنند.
هپاتیت C: هپاتیت C به ندرت از طریق بزاق منتقل می‌شود، اما در حضور خون، مانند خونریزی لثه یا زخم‌های باز در دهان یا ناحیه تناسلی، احتمال انتقال وجود دارد. این بیماری نیز کبد را هدف قرار می‌دهد و علائمی مانند زردی، خستگی و درد شکمی دارد. رعایت بهداشت و اجتناب از تماس با زخم‌های باز می‌تواند خطر هپاتیت C را کاهش دهد.
استرپتوکوک و سیفلیس: باکتری استرپتوکوک، عامل گلودرد چرکی، و سیفلیس، یک بیماری مقاربتی باکتریایی، می‌توانند از طریق بزاق در مراحل اولیه منتقل شوند. استرپتوکوک باعث گلودرد، تب و احساس ناخوشی می‌شود و با آنتی‌بیوتیک درمان می‌گردد. سیفلیس در مراحل اولیه با زخم‌های بدون درد در دهان یا ناحیه تناسلی ظاهر می‌شود و از طریق تماس بزاق با این زخم‌ها منتقل می‌شود. هر دو بیماری با درمان به موقع قابل کنترل هستند.
HIV: ویروس HIV به ندرت از طریق بزاق منتقل می‌شود، زیرا غلظت ویروس در بزاق بسیار کم است. اما در حضور خون، زخم باز یا خونریزی لثه در دهان یا ناحیه تناسلی، احتمال انتقال اندکی وجود دارد. این بیماری سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند و نیاز به احتیاط و استفاده از محافظ در روابط جنسی دارد.
عوامل خطر انتقال عفونت از طریق آب دهان
خطر انتقال عفونت از طریق بزاق به عواملی مانند وجود زخم، بریدگی یا خونریزی در دهان، لثه یا ناحیه تناسلی بستگی دارد که مسیر ورود میکروارگانیسم‌ها را آسان می‌کند. بهداشت ضعیف دهان و دندان، مانند عدم مسواک زدن یا استفاده نکردن از نخ دندان، باعث افزایش باکتری‌ها و ویروس‌ها می‌شود. افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند مبتلایان به دیابت یا HIV، بیشتر در معرض خطر هستند. تماس طولانی‌مدت، مانند بوسیدن عمیق یا رابطه جنسی دهانی، نیز احتمال انتقال را بالا می‌برد.
راه‌های پیشگیری از انتقال عفونت
برای کاهش خطر، استفاده از کاندوم در مردان و لاتکس دندانی (Dental Dam) در زنان طی رابطه جنسی دهانی مانع تماس مستقیم بزاق با نواحی حساس می‌شود. رعایت بهداشت دهان با مسواک زدن منظم، نخ دندان و دهان‌شویه ضدباکتری مؤثر است. واکسیناسیون علیه هپاتیت B و HPV از برخی عفونت‌ها جلوگیری می‌کند. در صورت وجود تبخال یا زخم دهانی، از بوسیدن یا رابطه جنسی دهانی خودداری کنید. گفت‌وگو با شریک جنسی درباره سابقه بیماری‌های مقاربتی و انجام آزمایش‌های منظم نیز به پیشگیری کمک می‌کند.
علائم هشداردهنده و زمان مراجعه به پزشک
پس از تماس با بزاق یا رابطه جنسی دهانی، علائمی مانند تاول یا زخم غیرعادی در دهان یا ناحیه تناسلی، تب، خستگی شدید، تورم غدد لنفاوی، گلودرد مداوم یا تغییرات غیرطبیعی در پوست و مخاط دهان نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد. تشخیص زودهنگام از عوارض جدی جلوگیری می‌کند.
درمان عفونت‌های منتقل‌شده از طریق آب دهان
درمان به نوع عفونت بستگی دارد. برای تبخال، داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر تجویز می‌شود. سیتومگالوویروس و مونونوکلئوز اغلب خودبه‌خود بهبود می‌یابند، اما در موارد شدید نیاز به مراقبت پزشکی دارند. عفونت‌های باکتریایی مانند استرپتوکوک یا سیفلیس با آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل پنی‌سیلین درمان می‌شوند. استراحت، هیدراتاسیون و تغذیه مناسب در همه موارد مفید است. درمان را تحت نظر پزشک دنبال کنید و از خوددرمانی بپرهیزید.
تأثیرات روانی و اجتماعی
ابتلا به این بیماری‌ها می‌تواند استرس، اضطراب و احساس شرم ایجاد کند. مشاوره با روانشناس به مدیریت احساسات کمک می‌کند. اطلاع‌رسانی به شریک جنسی برای پیشگیری و درمان مشترک ضروری است. آموزش عمومی درباره خطرات و پیشگیری، تابوی این موضوع را کاهش می‌دهد.
سؤالات متداول کاربران درباره عفونت از طریق آب دهان
1. آیا بوسیدن می‌تواند بیماری مقاربتی منتقل کند؟
بله، بیماری‌هایی مثل تبخال، مونونوکلئوز و سیفلیس از طریق بوسیدن منتقل می‌شوند.
2. رابطه جنسی دهانی چقدر خطرناک است؟
خطر به سلامت دهان، وجود زخم و وضعیت شریک جنسی بستگی دارد؛ کاندوم یا لاتکس دندانی خطر را کم می‌کند.
3. آیا HIV از طریق بزاق منتقل می‌شود؟
انتقال HIV از بزاق نادر است و نیاز به زخم باز و خون دارد.
4. چگونه از خود در برابر عفونت‌های بزاقی محافظت کنیم؟
بهداشت دهان، استفاده از کاندوم یا لاتکس دندانی و اجتناب از تماس در زمان بیماری مؤثر است.
5. آیا واکسن برای پیشگیری از این عفونت‌ها وجود دارد؟
بله، واکسن‌هایی برای هپاتیت B و HPV در دسترس است.
نکات مهم در سبک زندگی برای کاهش خطر
تغذیه سالم با ویتامین C و زینک سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. ورزش منظم سلامت عمومی را بهبود می‌بخشد. خواب 7-8 ساعته برای ایمنی بدن ضروری است. اجتناب از الکل و سیگار از ضعیف شدن سیستم ایمنی جلوگیری می‌کند.
نتیجه‌گیری
انتقال عفونت از طریق آب دهان در رابطه جنسی یک نگرانی واقعی است، اما با آگاهی و پیشگیری قابل مدیریت است. بیماری‌هایی مانند تبخال، سیتومگالوویروس، مونونوکلئوز، هپاتیت B و C و برخی عفونت‌های باکتریایی از طریق بزاق منتقل می‌شوند. کاندوم، لاتکس دندانی، بهداشت، واکسیناسیون و معاینات منظم شما را ایمن نگه می‌دارد. در صورت علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنید.
مطب دکتر فاطمه نادری صفا
جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
ارائه خدمات تخصصی: مراقبت‌های دوران بارداری، زگیل تناسلی، جراحی‌های زیبایی زنان، مشاوره پیش از ازدواج و …
