عفونت واژن

عفونت واژینال  یا واژینیت یکی از شایعترین بیمارهای عفونی در زنان می باشد که به التهاب واژن ناشی از عوامل مختلف گفته می شود که از جمله ی این عوامل می توان به رشد غیرعادی قارچ‌ها یا باکتری‌های خاصی در محیط داخلی واژن اشاره نمود. به طور کلی واژن محیطی اسیدی دارای باکتری های مفید به‌ویژه لاکتوباسیل‌ها به طور متعادل می باشد که اسیدی بودن این محیط مانع از رشد میکروارگانیسم‌های مضر می شود اما برخی از عوامل همچون مصرف آنتی‌بیوتیک ها، دوش واژینال، تغییرات هورمونی یا کاهش سیستم ایمنی بدن، این تعادل را به هم زده و باعث بروز عفونت هایی می شود.

انواع عفونت واژینال

عفونت های واژینال بسته به نوع عامل ایجاد کننده به دو دسته تقسیم می شوند: عفونت های قارچی یا مخمری و عفونت های باکتریایی به این ترتیب که عفونت های قارچی به دلیل رشد بی رویه ی قارچ کاندیدا آلبیکانس بوجود می آیند که در حالت متعادل و طبیعی به تعداد کمی در ناحیه ی واژن وجود دارند که رشد بیش از حد آنها موجب بوجود آمدن علائم آزاردهنده‌ای همچون خارش و ترشحات غیرطبیعی و درد در این ناحیه می شود. از سوی دیگر و بر خلاف دسته ی اول عفونت های باکتریایی با کاهش باکتری های مفید و در مقابل افزایش تعداد باکتری های مضر مانند گاردنرلا واژینالیس بوجود می آیند که در این بین تشخیض دقیق نوع عفونت و علت آن در انتخاب درمان بسیار موثر است.

عفونت قارچی واژن (کاندیدیازیس)

عفونت قارچی یا کاندیدیازیس واژینال یکی از شایعترین و در عین حال عمدتا خفیف ترین نوع عفونت در بانوان است که در حالت کلی توسط قارچ کاندیدا آلبیکانس ایجاد می گردد که فرد بسته به شدت آن دارای علائمی همچون خارش، سوزش، التهاب و ترشحات سفید و غلیظ می باشد. این قارچ که در حالت عادی در بدن به صورت طبیعی وجود دارد در شرایطی از جمله مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک، بارداری، دیابت کنترل‌نشده یا پوشیدن لباس زیر تنگ و مرطوب بیش از حد رشد کرده و علائم ذکر شده را بوجود می آورد که در اغلب موارد مزمن نبوده و در صورت درمان کامل از بین می رود اما عدم درمان یا درمان بصورت ناقص باعث برگشت عفونت خواهد شد.

علائم عفونت قارچی واژن

عفونت های قارچی دارای علائم و نشانه های خفیف تا متوسط  بسته به شدت این عارضه در فرد هستند. یکی از علائم آزاردهنده ی عفونت های قارچی سوزش و خارش مداوم ناحیه ی واژن بخصوص در هنگام شب و یا پس از تماس جنسی می باشد که غالبا همراه با ترشحات سفید، غلیظ و بدون بویی شبیه به پنیر کوتاژ هستند. از دیگر علائم شایع اینگونه عفونت ها می توان به درد هنگام ادرار و یا مقاربت جنسی و گاها قرمزی و التهاب بافت دهانه ی واژن اشاره نمود.

درمان عفونت قارچی واژن

درمان عفونت های قارچی بسته به نوع عفونت و شدت علائم متفاوت بوده و معمولا در عفونت های ساده و حاد از پرکاربردترین داروهای ضد قارچ نظیر فلوکونازول به صورت یک دوز خوراکی استفاده می گردد. همچنین جهت درمان این نوع عفونت داروهای موضعی مانند کلوتریمازول یا میکونازول به‌صورت کرم یا شیاف واژینال نیز کاربرد زیادی دارد. رعایت دوره ی درمان کامل جهت از بین رفتن عفونت و عدم بازگشت مجدد آن حتی در صورت کاهش علائم نیزبسیار ضروری می باشد. پرهیز از پوشیدن لباس های تنگ، شلوار جین چسبان یا لباس‌زیر نایلونی و خشک و تمیز نگهداشتن ناحیه ی تناسلی در کنار درمان دارویی می تواند بسیار کارساز باشد.

عفونت باکتریایی واژن (واژینوز باکتریال)

واژینوز باکتریال یا عفونت قارچی واژن یک عارضه ی بسیار شایع در بانوان به دلیل عدم تعادل میان باکتری های مفید و مضر در محیط واژن می باشد به این صورت که جمعیت لاکتوباسیل‌ها (باکتری‌های مفید واژن) کاهش یافته و در مقابل، باکتری‌هایی مانند گاردنرلا واژینالیس رشد بیش‌ازحد پیدا می کنند. در اینگونه از عفونت ها برخلاف نوع قارچی آن معمولاً اثری از خارش و التهاب شدید در ناحیه ی واژن وجود ندارد درعوض، بوی نامطبوع و ترشحات با ظاهر غیرعادی آزاردهنده است. عوامل متعددی در بروز اینگونه عفونت ها دخیل هستند که از جمله ی آنها می توان به دوش واژینال به صورت مداوم، مصرف آنتی‌بیوتیک، داشتن شرکای جنسی متعدد یا تغییر PH  طبیعی  ناحیه ی واژن اشاره نمود.

درمان واژینوز باکتریال

عفونت باکتریایی واژن گرچه یک بیماری مقاربتی نیست اما خطر ابتلا به دیگر بیماری های مقاربتی را می تواند افزایش دهد بر این اساس درمان این عارضه بسیار حائز اهمیت می باشد. اکثر پزشکان برای درمان واژینوز باکتریال از داروهایی بر پایه ی آنتی بیوتیک استفاده می کنند تا باکتری های مضر موجود در ناحیه ی واژن را از بین ببرند که در این میان می توان به مترونیدازول  و کلیندامایسین اشاره کرد. مترونیدازول به‌ دو صورت خوراکی یا ژل واژینال مورد استفاده قرار می گیرد. درنظر داشته باشید که در زمان استفاده از این داروها می بایست از مصرف الکل اجتناب کرد. در صورت عدم بهبودی یا بازگشت مکرر عفونت پزشک معالج ممکن است دوره ی درمان طولانی تری را در نظر گیرد.

مقایسه عفونت قارچی و باکتریایی

عفونت قارچی و باکتریایی واژن دو نوع شایع عفونت در بانوان, دارای علائم گاها مشابه اما با عوامل ایجاد کننده و درمان های متفاوت هستند. همانگونه که در بخش های قبلی نیز اشاره شد این دو نوع عفونت دارای تفاوت های چشمگیری هستند که برای درک بهتر این تفاوت ها توجه به علائم ظاهری، نوع و غلظت ترشح، شدت خارش و بوی ترشحات بسیار مهم است. در عفونت قارچی معمولا ترشحات غلیظ، سفیدرنگ و بدون بو همراه با خارش شدید است که  جهت درمان نیازمند داروهای ضد قارچ بوده  و اصولا غیر قابل انتقال است. در حالیکه در عفونت باکتریایی ترشحات رقیق‌تر، خاکستری یا سفید رنگ با بویی ناخوشایند اما عمدتا بدون خارش و یا گاها خارش بسیار خفیف هستند. از نظر درمانی نیز در عفونت های باکتریایی از داروهای آنتی بیوتیک استفاده می شود و احتمال انتقال از طریق رابطه ی جنسی در این نوع از عفونت بیشتر است.

پیشگیری از عفونت‌های واژینال

پیشگیری همواره بهتر از درمان است این اصل در مورد عفونت ها نیز صادق است بدین منظور درادامه به نکاتی اشاره می شود که رعایت آنها در پیشگیری از ابتلا به انواع عفونت ها کارساز می باشد: پوشیدن لباس های زیر نخی و اجتناب از لباس های زیر تنگ و نایلونی, خشک نگهداشتن ناحیه ی تناسلی, پرهیز از دوش واژینال و استفاده از شویند های شیمیایی, رعایت بهداشت قبل و بعد از رابطه ی جنسی , تغذیه ی سالم و مصرف پروبیوتیک ها به صورت مکمل و یا از طریق مواد غذایی مانند ماست که به حفظ تعادل فلور واژن کمک می کنند. با رعایت نکات ذکر شده می توانید علاوه بر حفظ سلامت واژن, خطر ابتلا به عفونت های مکرر در این ناحیه را کاهش دهید.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده ی علائم غیرطبیعی همچون خارش شدید، ترشحات غیرمعمول با بوی نامطبوع، درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار، ابتلا به عفونت به طور مکرر(بیش از ۳ یا ۴ بار در سال) و عدم بهبودی از طریق درمان های خانگی میبایست به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید زیرا برخی عفونت‌ها مانند تریکومونیازیس یا کلامیدیا علائمی مشابه دارند و فقط از طریق آزمایش‌های تخصصی قابل تشخیص هستند. در صورت نیاز به تشخیص و درمان تخصصی انواع عفونت های ناحیه ی تناسلی می توانید به مطب خانم دکتر فاطمه نادری صفا مراجعه و از خدمات این مرکز بهره مند گردید.

سؤالات متداول درباره عفونت‌های واژینال

آیا عفونت قارچی واژن از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود؟

عفونت قارچی واژن به طور عادی یک بیماری مقاربتی نبوده اما گاهی به ندرت در اثر تماس جنسی به دلیل ضعف سیستم ایمنی یا عدم تعادل فولور طبیعی بدن فرد ممکن است منتقل شود که بدین منظور استفاده از کاندوم از این امر پیشگیری می کند.

آیا عفونت باکتریایی می‌تواند بدون علامت باشد؟

بله همانگونه که قبلا نیز اشاره شد در واژینو باکتریال عموما فرد ممکن است بدون هیچ علائمی و تنها به دلیل عدم تعادل در فلور واژن دچار شده باشد وبدین دلیل معاینات دوره ای در هر زمانی برای بانوان حائز اهمیت می باشد.

آیا مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند باعث عفونت قارچی شود؟

بله, مصرف طولانی مدت و یا مکرر آنتی بیوتیک ها بدین دلیل که علاوه بر از بین بردن باکتری های مضر ممکن است باکتری های مفید واژن را نیز از بین برده و باعث رشد بیش از حد قارچ کاندیدا شوند یکی از شایعترین علل ایجاد عفونت های قارچی هستند. در صورت مصرف آنتی بیوتیک در مورد استفاده همزمان از مکمل های پروبیوتیک با پزشک خود مشورت کنید.

چه تفاوتی بین ترشحات طبیعی واژن و ترشحات ناشی از عفونت وجود دارد؟

به طور طبیعی واژن در طول چرخه ی قاعدگی به طور متناوب دارای ترشحات شفاف و بدون بو می باشد که این ترشحات نشاندهنده ی سلامت واژن می باشند اما در صورت ابتلا به عفونت این ترشحات ممکن است به رنگ سفید غلیظ، خاکستری یا زرد دارای بوی نامطبوع به همراه علائمی همچون خارش, درد یا التهاب در ناحیه ی واژن درآیند.

آیا عفونت قارچی واژن خطرناک است؟

خیر, عفونت های قارچی معمولا خطرناک نبوده و با درمان مناسب از بین می روند اما در صورت عدم درمان و یا تکرار ممکن است موجب اختلال در رابطه ی جنسی و یا در مواردی گسترش عفونت بخصوص در زنان باردار یا دارای سیستم ایمنی ضعیف گردد.

آیا می‌توان هم‌زمان به عفونت قارچی و باکتریایی مبتلا شد؟

بله، در موارد نادر ممکن است فرد به طور همزمان به هر دو عفونت دچار گردد که این امر باعث ایجاد علائم ترکیبی گشته و تشخیص را دشوار می کند. در این صورت مراجعه به پزشک جهت انجام آزمایش های تشخیصی و درمان مناسب ضروری است.